selçuklu mimari ne demek?

Selçuklu Mimarisi

Selçuklu mimarisi, 11. ve 13. yüzyıllar arasında Büyük Selçuklu İmparatorluğu ve Anadolu Selçuklu Devleti tarafından geliştirilen özgün bir mimari üsluptur. İslam sanatının etkilerini taşırken, Orta Asya Türk sanatının ve yerel Anadolu geleneklerinin harmanlanmasıyla kendine has bir kimlik oluşturmuştur.

Temel Özellikler:

• Malzeme: Tuğla ve taş, Selçuklu mimarisinin temel yapı malzemeleridir. Tuğla özellikle İran ve Orta Asya'da yaygınken, Anadolu'da taş daha sık kullanılmıştır. Malzeme seçimi, bölgesel kaynaklara ve geleneklere göre değişiklik göstermiştir.
• Plan Tipleri: Camilerde genellikle Türk tipi cami plan şeması görülür. Medreseler, kervansaraylar ve türbeler gibi yapılarda ise farklı plan tipleri uygulanmıştır.
• Süsleme: Selçuklu mimarisinde geometrik desenler, bitkisel motifler (rumi, palmet) ve kufi yazı yaygın olarak kullanılmıştır. Mukarnaslar, özellikle taç kapılarda ve mihraplarda sıkça görülür. Çini sanatı da Selçuklu mimarisinde önemli bir yer tutar.
• Taç Kapı: Anıtsal girişler olan Taç kapı Selçuklu yapılarının belirgin özelliklerindendir. Genellikle geometrik ve bitkisel süslemelerle bezelidir.
• Kubbeler: Camilerde ve türbelerde kubbeler önemli bir unsurdur. Tuğla veya taştan inşa edilen kubbeler, iç mekanlara genişlik ve yükseklik hissi verir.
• Kervansaraylar: Selçuklular, ticaret yollarını güvenli hale getirmek ve ticareti teşvik etmek amacıyla Kervansaray adı verilen konaklama yerleri inşa etmişlerdir. Bu yapılar, seyyahların ve tüccarların ihtiyaçlarını karşılamak üzere tasarlanmıştır.
• Medreseler: Eğitim kurumları olan Medrese, Selçuklu mimarisinin önemli örneklerindendir. İki veya dört eyvanlı plan şeması yaygındır.

Önemli Yapılar:

• Alaeddin Camii (Konya): Anadolu Selçuklu mimarisinin önemli bir örneğidir.
• Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası: UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan bu yapı, taş işçiliğinin en güzel örneklerinden biridir.
• İnce Minareli Medrese (Konya): Selçuklu taş işçiliğinin zarif örneklerinden biridir.
• Sivas Gök Medrese: Çift minareli taç kapısı ile ünlüdür.

Selçuklu mimarisi, Anadolu'nun İslamlaşmasında ve Türkleşmesinde önemli bir rol oynamış ve sonraki dönem Osmanlı mimarisini etkilemiştir.